Petitie voor een niet-wreedaardige beheersing van duivenpopulaties in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

De vzw Les plumes d’Ixelles en burgers die begaan zijn met het lot van dieren in de stad, pleiten ervoor in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een systeem in te voeren om duivenpopulaties onder controle te houden en daarbij ook aandacht te hebben voor hun voedingsbehoeften. De gemeente Elsene zou als voorbeeld moeten dienen.

De meedogenloze methode om duivenpopulaties onder controle te houden door ze gevangen te nemen en te vergassen, die sinds 2022 in het Brussels Gewest gelukkig is afgeschaft, en het verbod om duiven te voederen hebben de voortplanting van deze dieren nooit een halt toegeroepen. We moeten dus een manier zien te vinden om er vreedzaam mee samen te leven en tegelijk zachte methodes hanteren om overpopulatie te vermijden. Anticonceptie is cruciaal om het aantal duiven te verminderen. De populatie uithongeren om haar onder controle te krijgen, is echter ethisch onaanvaardbaar.

We kunnen niet langer aanzien dat hongerige en zieke duiven als zieltogende wezens rondzwerven over de voetpaden of de terrassen van restaurants in het stadscentrum overspoelen, waar ze enkel afval vinden en dus niet wat ze nodig hebben. Duiven zijn sedentaire zaadeters en voor hun voeding volledig afhankelijk van mensen.

We kunnen niet langer aanzien dat duiven hun poten verminken doordat ze verstrikt raken in de vele op de grond rondslingerende draden, die hen wurgen en in hun huid snijden, waardoor ze maandenlang lijden zonder dat er hulp wordt geboden.

Sinds januari 2024 ontfermt het Koninklijk Belgisch Verbond voor de Bescherming van de Vogels zich niet langer over tamme vogels, zoals rotsduiven. Er is geen geschikte voorziening meer waar zieke of gewonde duiven worden verzorgd. Bekommerde voorbijgangers zijn dus genoodzaakt om de noodlijdende vogels op straat aan hun lot over te laten, waardoor ze een langzame en pijnlijke dood tegemoet gaan.

Wat is de beste oplossing? Anticonceptie en gezonde voeding

Al decennia lang roepen duivenbeschermers op om contraceptieve duiventillen te plaatsen. Daar is nooit gehoor aan gegeven. Vandaag is het echter mogelijk om op een goedkopere manier en met minder inspanningen anticonceptie bij deze vogels toe te passen. Deze praktijk moet worden veralgemeend.

Enkel anticonceptie toepassen maakt de duiven echter niet minder hongerig, ondervoed, verzwakt en ziek. Dit mag dan wel een doeltreffende methode zijn om hun aantal te verminderen, maar het is bijzonder wreed om ze geen voedsel meer te geven. Het programma dat de gemeente Elsene in 2021 heeft opgestart en anticonceptie combineert met voederen, geldt daarentegen als toonbeeld dat alle gemeenten zouden moeten volgen.

De gemeente Elsene heeft in enkele strategische wijken zes verdelers van anticonceptiezaden geplaatst. Niet meer dan 15% van de dominante fokduiven komt die zaden bij zonsopgang verorberen (8 gram per duif).. Dat is voldoende om een deel van de geboortes te voorkomen. Om zich te voeden heeft een duif echter minstens 40 gram zaad per dag nodig. Dat zaad dient dus enkel voor anticonceptiedoeleinden en niet voor het voederen van groepen vogels. Daarnaast strooien vrijwilligers dagelijks voedingszaden op plekken die zijn opgenomen in een globaal gemeentelijk beheerplan. De duiven zijn bijgevolg gezonder en leven langer. Het neemt weliswaar iets meer tijd in beslag om de populatie onder controle te krijgen, maar het recht van deze dieren op een waardig bestaan wordt er wel door gewaarborgd.

Vandaag is de duivenpopulatie in Elsene behoorlijk onder controle (40% minder duiven op drie jaar tijd). Bovendien zijn de duiven gezonder en zien ze er merkelijk beter uit dan elders. Hun uitwerpselen zijn minder zuur en hun veren glanzen. Ze ogen levendiger, ze zijn minder onrustig en minder lijdzaam, en ze hebben meer contact met elkaar. Gesterkt door deze resultaten zal de gemeente Elsene haar project binnenkort vervolledigen met zes nieuwe anticonceptie- en voederplaatsen.

Niet alles is echter rozengeur en maneschijn: duiven blijven niet gespaard van ongelukken en ziektes, en ook roofdieren blijven op de loer liggen. Vaak worden ze ook verjaagd uit de plaats waar ze een onderkomen hebben gevonden. Alleen met goed beheerde contraceptieve duiventillen kunnen we ze geven wat nodig is.

Wij vragen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest:

- de gemeenten voldoende subsidies toe te kennen om een anticonceptiesysteem op te starten op de meeste plekken waar dat nodig wordt geacht;

- de gemeenten ertoe aan te zetten een aangepast voederprogramma uit te rollen op de plekken die zijn uitgekozen om anticonceptie toe te passen;

- de oprichting van een opvangcentrum voor duiven aan te moedigen.

In ruil daarvoor dienen de gemeenten zich ertoe te verbinden:

·     op geselecteerde locaties inspanningen te leveren voor anticonceptie bij duiven;

·     vrijwilligers toe te staan op diezelfde locaties duiven te voederen, waarbij:

-       zij alleen zaden mogen geven als voedsel;

-       zij de duiven mogen voederen van twee uur na zonsopgang tot twee uur voor zonsondergang om de dieren de tijd te geven de contraceptieve maïskorrels ’s ochtends en het voederzaad voor valavond op te nemen;

-       zij beloven alleen duiven te voederen op de plekken die in het gemeentelijke beheerplan zijn vermeld;

-       zij een hesje van de gemeente moeten dragen;

·     hun bewoners te informeren over het gemeentelijke beheerplan, zodat het illegaal voederen ophoudt en iedereen erop wordt geattendeerd om afval in de vuilnisbak te gooien.

Dit programma helpt om spanningen tussen burgers te bedaren door een volwaardig beheer in het vooruitzicht te stellen dat de beheersing van duivenpopulaties combineert met aandacht voor hun welzijn. Het probleem van overpopulatie heeft vooral te maken met de netheid van het grondgebied. Om dat op te lossen, is het beter om voor bestaande groepen te zorgen met gezonde voeding dan ze te laten overleven op afval. Zodra de gemeenten de situatie voldoende onder controle hebben, kunnen ze overwegen om contraceptieve duiventillen te plaatsen. Dat is duidelijk nodig: duiven, die al sinds de oudheid tam worden gemaakt, gedragen zich niet als wilde vogels. Deze dieren hun leefomgeving ontzeggen door overal spikes en netten te plaatsen, druist in tegen hun natuurlijke behoeften.

Sinds 3 juni 2024 stelt de Belgische Grondwet dat “de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten bij de uitoefening van hun respectieve bevoegdheden streven naar bescherming van en zorg voor dieren als wezens met gevoel”. De maatschappij evolueert en verwacht dat de overheid op een humane manier rekening houdt met dieren. Het is wetenschappelijk aangetoond dat duiven een hoog intelligentieniveau hebben, een abstractievermogen bezitten dat dicht aanleunt bij dat van primaten, zelfbewustzijn hebben en zelfs menselijke emoties herkennen.

Enkele verduidelijkingen

·        Zijn anticonceptiezaden schadelijk voor andere dieren en het milieu?

Sommige gemeenten rollen geen beheerplan uit, want “het gebruik van anticonceptiezaden voor duiven wordt niet gepromoot door Leefmilieu Brussel, dat liever het voorzorgsprincipe hanteert. Het op grote schaal verspreiden van het anticonceptiemiddel R12 in de vorm van zaden (die de molecule nicarbazine bevatten) staat ter discussie vanwege het gebrek aan kennis over de mogelijke schadelijke gevolgen voor het milieu, de menselijke gezondheid (voor wie met deze producten omgaat en in de buurt ervan komt) en andere diersoorten die zich per ongeluk met deze zaden zouden kunnen voeden. Bovendien is dit een dure, niet-selectieve methode die moet worden gecontroleerd door een dierenarts, en die geen enkele garantie biedt op een afname van de populatie zodra geen anticonceptiezaden meer worden verspreid.”

Er zijn echter geen gevolgen voor andere soorten. Het product wordt bij zonsopgang in zeer kleine hoeveelheden verdeeld en onmiddellijk opgegeten door de dominante duiven die trouw terugkeren naar de voederplekken. Er werden geen grote vogels waargenomen en de zaden zijn te groot voor kleine snavels. Bovendien wordt de molecule niet opgeslagen in het lichaam van de duiven en dus zijn er geen gevolgen voor de roofdieren waaraan ze ten prooi vallen. Het middel staat onder diergeneeskundige controle en wordt tevens gebruikt in pluimveebedrijven om darmcoccidiose bij gevogelte te voorkomen.

Wanneer duiven geen voedingszaden krijgen, worden ze vaak ziek, worden hun uitwerpselen loperig en besmetten ze andere duiven. En toch staat niemand stil bij de nodige diergeneeskundige follow-up. Integendeel, want verzorging in revalidatiecentra voor in het wild levende diersoorten is voortaan geen optie meer.

Zodra de situatie voor een eerste maal onder controle is gebracht, zou het de beste oplossing zijn om enkele duiventillen te plaatsen die fungeren als verzamelpunt, waardoor het eenvoudiger wordt om hun gezondheidstoestand op te volgen en we de kosten voor anticonceptie kunnen afbouwen door hun eieren te vervangen door nepeieren. Momenteel is dat moeilijk haalbaar, gelet op de vele populaties die over het hele grondgebied van alle gemeenten zijn verspreid.

·        Zijn er meer duiven op de plekken die worden aangepakt?

Duiven zijn sedentair en verplaatsen zich slechts binnen een beperkt gebied. Dat we in de beginfase meer duiven opmerken op de plekken waar wordt ingegrepen, valt te verklaren door het feit dat duiven uit de nabije omgeving er komen mee-eten. Vervolgens neemt hun aantal geleidelijk af.

·        Moet dit levenslang gebeuren?

Ja. Het is algemeen aanvaard om zwerfkatten levenslang op te volgen, net als honden en nieuwe gezelschapsdieren die in een asiel terechtkomen, en dat kost evenveel. Duiven stammen af van een zwervende soort die tam en levenslang afhankelijk werd gemaakt. Een zachte aanpak komt evenwel iedereen ten goede: de duiven zelf, de mensen die om ze geven en de mensen die er minder willen.

Laten we stoppen met te verkondigen dat duiven zich wel zullen redden om te rechtvaardigen dat het verboden is om ze te voederen. Dat is niet waar: het zijn zaadeters en geen alleseters. Laten we ook ophouden met mensen te bekeuren die op plaatsen waar al geruime tijd veel duiven samentroepen, zaden strooien om ze te voederen. Laten we aanvaarden dat deze vogel nu eenmaal onder ons is, nadat hij aan zijn natuurlijke habitat werd onttrokken, en door de mens werd gebruikt en omgevormd. Er is geen weg meer terug. Laten we erkennen dat we ze bij gebrek aan enige vorm van beheer op een ethisch onaanvaardbare manier opzettelijk laten lijden.

NB : Op verzoek van indiener werd de oorspronkelijke tekst op 18 oktober 2024 vervangen.